Według Światowej Organizacji Zdrowia, nikotyna jest narkotykiem, który działa podobnie jak heroina i kokaina. Kontakt z nikotyną prowadzi do wzrostu produkcji dopaminy, co daje biorcy uczucie przyjemności oraz przyczynia się do rozwoju uzależnienia. Odpręża, łagodzi stres i usprawnia procesy myślowe, ale w połączeniu z dymem tytoniowym zwiększa ryzyko nowotworów i chorób układu krążenia. Za chwilowymi korzyściami może więc stać cierpienie. Duża dawka nikotyny prowadzi do śmierci organizmów żywych.
Nikotyna występuje naturalnie w liściach tytoniu używanych do produkcji papierosów. W jednym papierosie znajduje się średnio 0,8-1 g liści tytoniu, z tego 2 proc. stanowi czysta nikotyna. Jak wynika z badań, do organizmu palacza przenika ok. 1-3 mg nikotyny, przy czym jej największe stężenie we krwi obserwuje się w chwili gaszenia papierosa. Na tym poziomie utrzymuje się przez dziesięć minut, po czym zaczyna spadać. Po 1-2 godzinach jest usuwana z organizmu.
Jak nikotyna wpływa na organizm
Czy nikotyna szkodzi zdrowiu? Z pewnością jest substancją psychoaktywną, która pobudza receptory w mózgu i stymuluje lub uspokaja pracę układu nerwowego. Jej właściwości imitują działanie tzw. narkotyków twardych, co oznacza, że może pobudzać organizm do pracy, a także uspokajać w sytuacjach stresu. Mimo tych krótkotrwałych korzyści jest niebezpiecznym związkiem chemicznym zaliczanym do substancji szkodliwych. Towarzyszący jej podaniu dym papierosowy ma działanie rakotwórcze.
Szkodliwość nikotyny dla organizmów żywych jest tym większa, im wyższe dawkowanie. Przy niskim substancja daje poczucie radości i działa stymulująco na układ nerwowy, przyspiesza tętno, rozszerza źrenice i zwiększa ciśnienie krwi. Czasem może pobudzać do pracy mózg i układ nerwowy oraz polepszyć koncentrację i pamięć. Badania naukowe wykazały, że palacze osiągają lepsze wyniki w rozwiązywaniu zadań wymagających sprawności intelektualnej niż osoby niepalące.
Jak nikotyna wpływa na mózg
Badania wykazały, że nikotyna wyzwala w organizmie dopaminę, która bywa nazywana hormonem szczęścia. Analizując wpływ nikotyny na układ nerwowy, naukowcy potwierdzili, że narkotyk warunkuje dobre samopoczucie, dodaje energii i odpowiada za odczuwanie przyjemności. Ich zdaniem, dopamina ma zasadnicze znaczenie w mechanizmie uzależnienia od substancji psychoaktywnych.
Nikotyna powoduje wyrzut dopaminy do mózgu i błyskawicznie poprawia samopoczucie. Jej stężenie szybko spada, co wywołuje przymus sięgnięcia po kolejną dawkę narkotyku. Im częściej palacz sięga po papierosa, tym bardziej pogłębia się uzależnienie. Pali w sytuacjach stresowych, co świadczy o stymulującym i uspokajającym działaniu nikotyny. Dzięki używce przeciętny palacz jest bardziej opanowany, nie ulega łatwo emocjom, a przez to łatwiej koncentruje się na powierzonych mu zadaniach.
Wpływ nikotyny na zdrowie człowieka
Ale palenie papierosów negatywnie odbija się na zdrowiu. Dzieje się tak, gdyż dym tytoniowy zawiera wiele substancji o działaniu kancerogennym. Wśród nich są substancje smoliste, które przez lata gromadzą się w drogach oddechowych i mogą wywoływać nowotwory płuc, krtani, gardła, przełyku. W dymie są także tlenek węgla, cyjanowodór i fenole, które upośledzają funkcje układu oddechowego i zwiększają zapadalność na przewlekłe choroby płuc oraz gruźlicę.
Dużym problemem społecznym jest negatywny wpływ nikotyny na naczynia krwionośne. Lekarze wymieniają długą listę dolegliwości będących skutkiem długotrwałego kontaktu z dymem papierosowym. Palenie przyczynia się do rozwoju chorób serca, w tym zawałów, nadciśnienia, miażdżycy, tętniaków, udarów. Jako że nikotyna nadmiernie pobudza do pracy układ trawienny i zwiększa produkcję soków żołądkowych, palacze częściej cierpią na wrzody żołądka i dwunastnicy.
Wpływ nikotyny na skórę
Oblicza się, że w dymie papierosowym jest ponad 3 tys. różnych substancji szkodliwych, z czego około czterdzieści ma działanie rakotwórcze. Palenie tytoniu może spowodować zaostrzenie wielu chorób przewlekłych, w tym dermatologicznych. Są to m.in. łuszczyca, ropne zapalenie gruczołów potowych, łysienie, toczeń rumieniowaty, rak skóry i zmiany w jamie ustnej.
U osób uzależnionych często występuje brunatny nalot na zębach, a ich skóra jest mało nawilżona, sucha, ziemista i szybciej się starzeje ze względu na niedobór kolagenu i elastyny. Charakterystycznymi cechami palaczy są problemy z prawidłowym wzrostem paznokci oraz ich przebarwienia. Około jedna trzecia użytkowników tytoniu ma pigmentację jamy ustnej, która jest widoczna gołym okiem. W większości przypadków odcień skóry palaczy jest nierównomierny, może być żółtopomarańczowy lub szary.
Dlatego warto rzucić palenie
Długotrwałe palenie papierosów przyczynia się do powstania bruzd w okolicach twarzy. Do najbardziej powszechnych należą tzw. linie palacza, czyli pionowe zmarszczki w okolicach ust, które powstają w wyniku układania warg w „kółko” podczas zaciągania się dymem. U palaczy z długim stażem w szybszym tempie niż u niepalących pojawiają się „kurze łapki”, najczęściej w okolicach zewnętrznych krawędzi oczu.
Liczne dowody kliniczne sugerują, że szkodliwy wpływ nikotyny na organizm człowieka polega m.in. na większym ryzyku występowania chorób dermatologicznych o podłożu nowotworowym. Naukowcy podejrzewają, że z powodu ekspozycji na toksyny zawarte w dymie papierosowym rośnie ryzyko zachorowalności na raka skóry, raka warg oraz czerniaka.