Aparat ortodontyczny to inwestycja w piękny uśmiech. Jednak gdy znajdzie się on w jamie ustnej, mogą pojawić się w niej także bolesne afty. Dlaczego elementy aparatu ortodontycznego mogą bardzo podrażniać śluzówkę? I co ważniejsze – jak skutecznie łagodzić ten dyskomfort? Wyjaśniamy.

Czym jest afta?

Afta to małe, ale bardzo dokuczliwe owrzodzenie błony śluzowej jamy ustnej. Wygląda jak okrągła lub owalna nadżerka pokryta białawym nalotem i otoczona czerwonym rąbkiem zapalnym. Zmiana ta występuje pojedynczo lub w grupach. Rozwija się najczęściej na wewnętrznej stronie warg i policzków, na dolnej powierzchni języka, podniebieniu miękkim czy dnie jamy ustnej.

Afta nie pojawia się bez „zapowiedzi”. Już 24 do 48 godzin wcześniej możesz odczuwać mrowienie lub pieczenie w miejscu, gdzie niedługo powstanie zmiana. Najpierw jest czerwoną plamką, która szybko przekształca się w bolesne owrzodzenie. Afty mają tendencję do cyklicznego nawracania[1], co sprawia, że użytkownicy aparatu ortodontycznego mogą zmagać się z nimi dość regularnie.

Aparat ortodontyczny jako czynniki podrażniający błonę śluzową

Błona śluzowa jamy ustnej jest niezwykle delikatna i wrażliwa, dlatego aparat stały, składający się z m.in. zamków, pierścieni i łuków, nie jest „mile widziany” w ustach. Każdy ich naturalny ruch – mówienie, jedzenie, przełykanie śliny, a nawet uśmiech – wymusza kontakt śluzówki z aparatem.

Elementy te mogą mechanicznie drażnić wewnętrzną stronę policzków i warg, prowadząc do tarcia. Problem ten jest najbardziej nasilony na samym początku leczenia. Mikrourazy i bolesne otarcia błony śluzowej są wtedy, niestety, na porządku dziennym. Podobny dyskomfort może pojawiać się cyklicznie po wizytach kontrolnych, gdy ortodonta wymienia druty na grubsze lub mocniej je napina.

Miejsce podrażnione lub otarte przez elementy aparatu jest znacznie bardziej podatne na rozwój stanu zapalnego. Dlatego może powstać tam afta – dokuczliwa zmiana na błonie śluzowej.

Jak leczyć afty i łagodzić dyskomfort w jamie ustnej?

Sprzymierzeńcem pacjenta ortodontycznego jest wosk. To specjalna, miękka masa ochronna, którą zwykle otrzymuje się w gabinecie ortodontycznym.

Należy oderwać niewielki kawałek, rozgrzać go i uformować w palcach, a następnie precyzyjnie nakleić na ten element aparatu (np. zamek lub koniec drutu), który drażni. Wosk tworzy gładką, śliską barierę ochronną, izoluje śluzówkę od ostrej krawędzi i pozwala jej na spokojną regenerację.

Gdy afta już się pojawi i powoduje silny ból, warto sięgnąć po specjalistyczne preparaty. Na rynku dostępne są żele, spraye i płukanki przeznaczone do leczenia aft i podrażnień. Często zawierają one substancje powlekające, które tworzą na ranie film ochronny. Taka niewidzialna bariera izoluje owrzodzenie od jedzenia, picia i bakterii, co pomaga łagodzić ból. Inne preparaty mogą zawierać np. nanokoloid srebra czy diklofenak – składniki wspierające redukcję stanu zapalnego i zmniejszenie bolesnych dolegliwości.

Pamiętaj jednak, że nawet cierpiąc z powodu afty nie można rezygnować z higieny jamy ustnej. Jeżeli nosisz aparat ortodontyczny, potrzebne Ci będą szczoteczki międzyzębowe. Tylko z ich pomocą usuwać będziesz płytkę nazębną z trudno dostępnych miejsc między zębami i przy elementach aparatu.

Noszenie aparatu ortodontycznego nie musi oznaczać ciągłej walki z aftami. Odpowiednia profilaktyka, szybka reakcja na pierwsze objawy i konsekwencja w pielęgnacji jamy ustnej sprawiają, że dolegliwości związane z leczeniem ortodontycznym są ograniczone do minimum.

[1] Antoniv R., Lipska W., Kęsek B., Lipski M., Gałecka-Wanatowicz D., Chomyszyn-Gajewska M. Afty nawracające – przegląd piśmiennictwa. Nowa Stomatologia 2014; 3: 142-146.

Artykuł przygotowany przez partnera strony,